MODERN YERBİLİMLERİNİN TÜRKİYE`YE GİRİŞİ

Yazar Adı: EMRE DÖLEN ISBN No: 978-605-71611-0-9 Yayın No: 148 Yayın Yeri: GENEL MERKEZ Anahtar Kelimeler: yerbilimleri, jeoloji, yerbilimleri eğitimi

 

Giriş

Jeolojinin de içinde bulunduğu modem bilimlerin Türkiye`ye girişi ancak XIX. yüzyıl ortalarında gerçekleşebilmiştir. Jeoloji dersleri XIX. yüzyılın ikinci yansında ilk kez tıp öğretimi kapsamı içinde verilmeye başlanmış ve bunu Hendese-i Mülkiye [Sivil Mühendis Okulu]`ndaki dersler izlemiştir.

XX. yüzyılın başlarından itibaren 1900`de açılan Darülfünun-ı ŞAhAne ile Halkalı Ziraat Mekteb-i Alisi ve Orman Mekteb-i Afisi gibi okullarda da jeoloji derslerinin okutulmaya başlandığı görülmektedir. XIX. yüzyılın sonlarında jeoloji dersleri "mevalid-i selase" başlığı altında zooloji ve botanik dersleri ile birlikte ortaöğretime de girmiş, ancak il. Meşrutiyet döneminde bağımsız bir ders biçimine gelebilmiştir.

İstanbul Darülfünunu ve onun devamı olan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi`nde "mevAlid-i selAse" zihniyeti içinde öğretmen yetiştirmeye yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda 1920`de Zooloji, Botanik ve Jeoloji alanlarını kapsayan "Ult1m-ı Tabiiye" [Doğa Bilimleri] diploması ve 1925`de bunun adı değiştirilerek "Tabiiyat Zümresi" diploması verilmeye başlanmış ve bu uygulama 1949 yılına kadar sürmüştür. 1930`lu yılların ortalarına gelindiğinde 1. Sanayi Planı çerçevesinde kurulan yeni kuruluşların ve özellikle Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü`nün büyük miktarda jeolog talebi yaratmasına karşılık üniversite bu gelişmelerin gerisinde kalmış ve jeolog yetiştirmeye yönelik bir jeoloji lisans programı ancak 1949`da uygulanmaya başlanabilmiştir. 

Bu kitap yerbilimleri alanında Türkiye`deki ilklerin kitabıdır. Bu alanda yayınlanan ilk kitaplar, okutulan ilk dersler ve hocaları, lisans öğretimlerinin başlaması, enstitüler, dernekler ve kurumların kurulması gibi konular jeoloji ağırlıklı olmak üzere jeofizik ve madencilik öğretimi alanındaki gelişmeler de göz önüne alınarak bir bütünlük içinde verilmeye çalışılmıştır.